AMSTERDAM – De traditie dat Nederlanders tijdens oud en nieuw vuurwerk afsteken, al ruim vijftig jaar een hoogtepunt voor velen, is binnen enkele jaren voorbij. Dat is de – onvermijdelijke – verwachting van de Nationale Politie, en ook van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). ’Het weegt niet meer op tegen alle schade’.
Peije de Meij, landelijk coördinator jaarwisseling bij de Nationale Politie, denkt dat het einde van het consumentenvuurwerk, via een landelijk verbod, in zicht is. „Er zijn nu twee problemen. We hebben een lappendeken aan zones waar wel en niet vuurwerk mag worden afgestoken, en het vraagt gewoon te veel van de politie.”
Volgens hem is er steeds meer politiek draagvlak voor een algeheel vuurwerkverbod, al voegt hij eraan toe dat het einde van deze traditie nog wel ’enkele jaren kan duren’. „We moeten niet met een haakse bocht dit besluit nemen. Het is geheel aan bestuur en politiek, niet aan de politie en ik kan niet voorspellen hoe dit debat gaat aflopen.”
Zo denkt ook de koepelorganisatie van alle gemeenten in Nederland, die zich grote zorgen maakt om de jarenlange discussie die steeds maar vooruit wordt geschoven. ’Het is zeer wenselijk dat we snel een meerjarenperspectief hebben van het kabinet of en wanneer een verbod wordt ingevoerd. Dat biedt iedereen duidelijkheid’, laat VNG weten in een verklaring.
Er is oog voor ’het sentiment in de samenleving, met inwoners die een verlies van rechten en vrijheden hebben ervaren’. Toch concludeert de VNG, net als de politie, dat het plezier niet meer opweegt tegen alle schade en ernstige ongelukken die het jaarlijks veroorzaakt.
De voorbije maanden is er intensief onderzoek gedaan om excessen te voorkomen. Elke tip over illegaal vuurwerk dat voor levensgevaarlijke situaties zorgt, is nagelopen. Dat was ook keihard nodig, zegt De Meij. „We hebben jongeren die tientallen kilo’s onder hun bed opslaan, maar ook handelaren die honderden kilo’s vanuit schuurtjes verhandelen.”
Zwaar illegaal vuurwerk
Bijkomend groot probleem is dat criminelen steeds meer gebruik maken van zwaar illegaal vuurwerk bij aanslagen op woningen en panden, omdat het makkelijker verkrijgbaar is dan handgranaten en je voor enkele euro’s al een vernietigende Cobra 6 (er zijn tegenwoordig al nog zwaardere, en eveneens goedkope, Cobra’s 8 op de markt) op de kop kunt tikken.
„We zien bovendien dat drugsnetwerken nu ook zelf in illegaal vuurwerk handelen. Er is een verschuiving gaande van onschuldig vuurwerk naar zwaar illegaal vuurwerk dat ook door criminelen wordt gebruikt. Ook daarom pleiten we voor een landelijk vuurwerkverbod, om het ze in dit opzicht eveneens moeilijker te maken.”
Criminelen
De Meij sluit niet uit dat criminelen die aanslagen willen plegen misbruik zullen maken van het vele knalgeweld tijdens de jaarwisseling en de vele capaciteit die in de straten al nodig is. „Dat is een vrees die we hebben. Mede daarom is er de afgelopen maanden veel onderzoek al gedaan.”
In totaal is er dit jaar al 60.000 illegaal vuurwerk door de politie onderschept, en de teller loopt nog. Grote vangsten zoals vorig jaar zaten er dit jaar niet bij. Toen werd er alleen al bij een vangst 350.000 kilo illegaal explosief vuurwerk gevonden in een bunker in Duitsland. Het gaat nu vooral om kleinere partijen. „De oproep om illegaal vuurwerk te melden heeft geholpen. We hebben veel vondsten gedaan doordat mensen hebben gebeld naar Meld Misdaad Anoniem (0800-7000).”
Peiling: 65% voor verbod
Dat kan ermee te maken hebben dat ook steeds meer burgers genoeg hebben van de ellende die elk jaar tijdens en oud en nieuw weer ontstaat, met daarbij de golf van explosies gedurende het jaar in het hele land. Vorig jaar hield de VNG een peiling over vuurwerk onder alle gemeenten. De uitslag was duidelijk: rond 65% was voor een totaalverbod.
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) vreest, ook dit jaar weer, dat ellende zich van de ene naar de andere gemeente verschuift, door verschillende lokale vuurwerkverboden. „Soms is er zelfs tussen wijken in een gemeente een verschillend beleid”, zegt De Meij bezorgd. De VNG stelt in een verklaring ’nooit voorstander van een lokaal verbod te zijn geweest’. ’Het valt niet te handhaven, en als dat wel het geval zou zijn, leidt het tot een onwenselijk waterbedeffect’.
Handhaving
Na een onderzoeksrapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft de VNG extra gepleit voor een landelijk verbod op al het knalvuurwerk en losse vuurpijlen, met uitzondering van onschuldiger siervuurwerk. Of daarop zal worden gehandhaafd, is zeer de vraag. „Alleen bij calamiteiten rukken we uit”, zegt De Meij. „We moeten keuzes maken. Dan geven we prioriteit aan gevaarlijke situaties en geweldsincidenten tegen hulpverleners, zoals ambulancepersoneel. We kunnen ook achteraf rechercheren.”
Hij roept burgers op om tijdens de jaarwisseling alleen in echte noodsituaties alarmnummer 112 te bellen. In voorgaande jaren kwam het geregeld voor dat de meldkamer niet voor iedereen meteen bereikbaar was doordat er massaal gebeld was.
„Dat gebeurt ook door mensen die dronken zijn. We hebben gehad dat er honderden telefoontjes op hetzelfde moment binnenkwamen, waardoor mensen in de wacht kwamen te staan.” Ter vergelijking: op reguliere dagen gaat het slechts om enkele tientallen telefoontjes.
„Dat is voor situaties waarin niet kan worden gewacht ronduit gevaarlijk.” De politie heeft de meldkamer extra bemand in de nacht van 31 december op 1 januari, en heeft ook de capaciteit van het alarmnummer met technische maatregelen vergroot. Hij sluit af met een duidelijke waarschuwing: „Bel niet onnodig 112!”
